(3d) “Why nations fail” by dimitris, Ανατολική Ευρώπη, Οθωμανική αυτοκρατορία, Αίγυπτος, Μεξικό, Βενεζουέλα, Περού, Αργεντινή, Γουατεμάλα, Κολομβία

(3d) “Why nations fail” by dimitris

"πολιτικοί θεσμοί στους τόπους, στο χρόνο"

μερικές δημοκρατίες με δυνητικά εκμεταλλευτικούς πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, οι οποίες στο παρελθόν είχαν απολυταρχικούς εκμεταλλευτικούς πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς:

Ανατολική Ευρώπη, Οθωμανική αυτοκρατορία, Αίγυπτος, Μεξικό, Βενεζουέλα, Περού, Αργεντινή, Γουατεμάλα, Κολομβία 

Οι υπογραμμίσεις, τα πλάγια, η επιλογή και η κατάταξη των χωρών είναι από τον Δημήτρη. Το κείμενο στα εισαγωγικά από το βιβλίο "γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη" των Daron Acemoglu και James A. Robinson, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη.
Ο κατάλογος είναι ενδεικτικός. Για κάθε χώρα επιλέγεται ένα θέμα σαν ένδειξη και όχι σαν πλήρη παρουσίαση, στο βιβλίο θα αναζητήσετε την πλήρη παρουσίαση και θα βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα. Τα θέματα που επιλέχτηκαν είναι αποσπασματικά.

Μεταφράζω το inclusive σαν δυνητικά συμμετοχικός και το extractive σαν δυνητικά εκμεταλλευτικός. Στα αποσπάσματα του κειμένου από το βιβλίο, που παραθέτω σε εισαγωγικά, χρησιμοποιούνται οι όροι ανοιχτός και κλειστός αντίστοιχα, όπως επέλεξε ο μεταφραστής και σε παρένθεση, θέτω τον όρο του αγγλικού κειμένου που επέλεξαν οι Daron και James.

Ανατολική Ευρώπη, Πολωνία, Ουγγαρία, Ανατολική Γερμανία

στο παρελθόν: Απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς,

Εξέγερση των Χωρικών στην Αγγλία – ανάδυση συμμετοχικής αγοράς εργασίας

“Ωστόσο η προσπάθεια του αγγλικού κράτους να ανακόψει τις θεσμικές και μισθολογικές αλλαγές που επακολούθησαν την επιδημία του Μαύρου Θανάτου δεν απέδωσαν. Το 1381 ξέσπασε η Εξέγερση των Χωρικών και οι εξεγερμένοι, υπό την ηγεσία του Γουότ Τάιλερ, κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος του Λονδίνου. Παρόλο που ηττήθηκαν και ο Τάιλερ εκτελέστηκε, σταμάτησε κάθε απόπειρα επιβολής του Νόμου περί Χειρωνακτών. Η εργασία χωρίς αμοιβή στο πλαίσιο του φεουδαρχικού συστήματος περιορίστηκε, οι μισθοί αυξήθηκαν και στην Αγγλία άρχισε να αναδύεται μια ανοιχτή αγορά εργασίας.

Δεύτερη Δουλοπαροικία στην Ανατολική Ευρώπη

Η επιδημία της πανώλης έπληξε το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου και το ποσοστό των απωλειών ήταν παντού παρόμοιο. Επομένως, ο δημογραφικός αντίκτυπος στην ανατολική Ευρώπη ήταν ίδιος με αυτόν στην Αγγλία και τη δυτική Ευρώπη. Όπως επίσης ήταν ίδιες οι κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις που τέθηκαν σε κίνηση. Το εργατικό δυναμικό σπάνιζε και οι άνθρωποι ζητούσαν μεγαλύτερες ελευθερίες. Στην ανατολική Ευρώπη όμως επικράτησε η αντίθετη συλλογιστική: αν απελευθερωνόταν η αγορά εργασίας, η ύπαρξη μικρότερου εργατικού δυναμικού θα είχε ως αποτέλεσμα να είναι ψηλότεροι οι μισθοί. Έτσι, οι ευγενείς είχαν ένα ισχυρό κίνητρο για να μην επιτρέψουν την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και να διατηρήσουν το καθεστώς της δουλοπαροικίας για τους χωρικούς...” σελ. 116
“... Στο βαθμό που αυξάνονταν η ζήτηση από τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, οι Ανατολικοευρωπαίοι ευγενείς περιόριζαν τις ελευθερίες του εργατικού δυναμικού προκειμένου να αυξάνεται η προσφορά. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε “Δεύτερη Δουλοπαροικία”, καθώς διέφερε και ήταν πολύ πιο σφοδρό από την αρχική μορφή της δουλοπαροικίας που είχε αναπτυχθεί στις αρχές του Μεσαίωνα. Οι ευγενείς αύξησαν τους φόρους εκμίσθωσης που κατέβαλλαν οι χωρικοί και παρακρατούσαν το μισό της ακαθάριστης παραγωγής. Στο Κόρτσιν της Πολωνίας, ..., η μισή εργασία ήταν πλέον χωρίς αμοιβή... οι χωρικοί στο Μέκλενμπουργκ της ανατολικής Γερμανίας... όφειλαν να εργάζονται χωρία αμοιβή ... τρεις μέρες της εβδομάδας. Στην Ουγγαρία ... χωρίς αμοιβή ... τρεις ημέρες την εβδομάδα. Οι δουλοπάροικοι, οι οποίοι υπέκειντο σε αυτούς τους κανόνες, αποτελούσαν το 90 τοις εκατό του αγροτικού πληθυσμού εκείνη την εποχή.

θεσμική απόκλιση - μικρές διαφορές

Παρόλο που το 1346 η δυτική και η ανατολική Ευρώπη διέφεραν σε πολύ μικρό βαθμό ως προς τους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, μέχρι το 1600 είχαν μετατραπεί σε διαφορετικούς κόσμους ... Αυτή η θεσμική απόκλιση ήταν το αποτέλεσμα μιας εξέλιξης που χαρακτηριζόταν από πολύ μικρές διαφορές ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική Ευρώπη...” σελ. 117

κρίσιμη καμπή

Ο Μαύρος Θάνατος αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κρίσιμης καμπής – δηλαδή ενός μείζονος γεγονότος ή μιας σύγκλισης επιμέρους δυνάμεων που διαταράσσουν την υφιστάμενη οικονομική ή πολιτική ισορροπία μιας κοινωνίας. Κάθε κρίσιμη καμπή είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, αφού καθορίζει την πορεία ενός έθνους. Από μια μεριά, μπορεί να δρομολογήσει το τέλος του φαύλου κύκλου των (extractive) κλειστών θεσμών και να επιτρέψει την ανάδυση θεσμών που θα είναι περισσότερο (inclusive) ανοιχτοί, όπως συνέβει στην Αγγλία. Από την άλλη , μπορεί να προωθήσει την ανάδυση κλειστών θεσμών, όπως συνέβει με την επιβολή της Δευτερης Δουλοπαροικίας στην ανατολική Ευρώπη.” σελ. 118


Οθωμανική αυτοκρατορία

στο παρελθόν: Απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, σουλτάνος

“Πολλά κράτη, όπως η Οθωμανική αυτοκρατορία, η Κίνα και άλλα με απολυταρχικά καθεστώτα, υστέρησαν, καθώς εμπόδισαν ή, τουλάχιστον, δεν έκαναν τίποτα για να προωθήσουν την επέκταση της βιομηχανίας. Οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί τους αντέδρασαν στις τεχνολογικές καινοτομίες, με αποτέλεσμα η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους υφιστάμενους θεσμούς και τις κρίσιμες καμπές να οδηγήσει σε διαφορετικές θεσμικές και οικονομικές εξελίξεις.

παρεμπόδιση καινοτομίας και δημιουργικής καταστροφής

Καθώς η Οθωμανική αυτοκρατορία παρέμεινε ένα απολυταρχικό κράτος μέχρι την κατάρρευσή της στο τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου, κατάφερε να παρεμποδίσει αποτελεσματικά τις καινοτομίες – όπως την τυπογραφία- και τη δημιουργική καταστροφή που μπορεί να προκύψει από αυτές. Ο λόγος για τον οποίο οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην Αγγλία δεν πραγματοποιήθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία είναι η εγγενής σχέση ανάμεσα στους (extractive) κλειστούς οικονομικούς θεσμούς και τους (extractive) κλειστούς απολυταρχικούς πολιτικούς θεσμούς. Η απολυταρχική διακυβέρνηση δεν περιορίζεται από τους νόμους ή τις επιθυμίες των άλλων, μολονότι στην πραγματικότητα οι απολυταρχικοί ηγεμόνες κυβερνούν με την υποστήριξη μικρών κοινωνικών ομάδων ή ελίτ.” σελ. 233

Αίγυπτος

στο παρελθόν: Απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, σουλτάνος

“... (η Συρία και Αίγυπτος), ήταν επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία επηρέασε αρνητικά τον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκαν.” σελ. 76

στο παρόν: απολυταρχία – πλατεία Ταχρίρ, απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

“Στις 11 Φεβρουαρίου 2011 ανατράπηκε ο Χόσνι Μπουμπάρακ, που κυβερνούσε την Αίγυπτο με σιδερένια πυγμή.” σελ. 15
“ Πράγματι η Αίγυπτος είναι μια φτωχή χώρα επειδή κυβερνήθηκε από μια περιορισμένη ελίτ, η οποία οργάνωσε την κοινωνία προς όφελός της και εις βάρος της μεγάλης μάζας του λαού. Η πολιτική εξουσία ήταν συγκεντρωμένη στα χέρια μιας δράκας ανθρώπων και χρησιμοποιήθηκε για να πλουτίσουν αυτοί που την κατείχαν, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η περιουσία του πρώην προέδρου Μουμπάρακ ανερχόταν σε 70 δισ, δολάρια. Ο μεγάλος χαμένος ήταν οι Αιγύπτιοι, όπως πολύ ορθά αντιλαμβάνονται οι ίδιοι.” σελ. 17

just markets, not inclusive markets, ευνοιοκρατικός καπιταλισμός

“Η δεκαετία του 1990 ήταν περίοδος μεταρρυθμίσεων για την Αίγυπτο. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1954 και την κατάργηση της μοναρχίας, η Αίγυπτος ήταν μια οιονεί σοσιαλιστική χώρα, στην οποία το κράτος διαδραμάτιζε κομβικό ρόλο στην οικονομία. Οι δημόσιες επιχειρήσεις κυριαρχούσαν σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Με την πάροδο των χρόνων η σοσιαλιστική ρητορική άρχισε να φθίνει, οι αγορές απελευθερώθηκαν και ο ιδιωτικός τομέας αναπτύχθηκε. Ωστόσο οι αγορές δεν ήταν (inclusive) ανοιχτές, αλλά ελέγχονταν από το κράτος και μια δράκα επιχειρηματιών που συνδέονταν με το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (National Democratic Party – NDP), το πολιτικό κόμμα που είχε ιδρύσει το 1978 ο πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ. Η διαπλοκή ανάμεσα στους επιχειρηματίες και το NDP μεγάλωσε στη διάρκεια της διακυβέρνησης της Αιγύπτου από τον Χόσνι Μπουμπάρακ, ό οποίος έγινε πρόεδρος το 1981, μετά τη δολοφονία του Σαντάτ, και παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το Φεβρουάριο του 2011, όταν αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας της λαϊκής εξέγερσης, ...” σελ. 413
“... Οι μεγαλοεπιχειρηματίες που είχαν πολιτικές διασυνδέσεις με το καθεστώς, ..., δεν προστατεύονταν μόνο από το κράτος, αλλά τους ανατίθεντο και κρατικές συμβάσεις, ενώ τους χορηγούνταν μεγάλα δάνεια χωρίς εγγυήσεις. ...” σελ. 413
“Όταν η Αίγυπτος άλλαξε στρατόπεδο κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και έγινε φιλοδυτική, οι αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις δυσκολεύτηκαν να τροποποιήσουν τη μέθοδο αφαίρεσης πόρων, πραγματοποιώντας τη μετάβαση από την κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία σε έναν ευνοιοκρατικό καπιταλισμό.” σελ. 418


Μεξικό

στο παρόν: δημοκρατία με δυνητικά εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

ιδιωτικοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων

“Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του 1990, οι οποίες προωθήθηκαν από διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και οικονομολόγους, είχαν ως στόχο την απελευθέρωση των αγορών και τον περιορισμό του ρόλου του κράτους στην οικονομία. Ένας από τους πυλώνες των μεταρρυθμίσεων ήταν η ιδιωτικοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων. Στην περίπτωση του Μεξικού, αντί οι ιδιωτικοποιήσεις να αυξήσουν τον ανταγωνισμό, μετέτρεψαν απλά τα κρατικά μονοπώλια σε ιδιωτικά, μια διαδικασία που επέτρεψε σε πολιτικά διαπλεκόμενους επιχειρηματίες, όπως ο Κάρλος Σλιμ, να πλουτίσουν. Ακριβός το ίδιο συνέβη στην Αίγυπτο.” σελ. 414
“Η αντίθεση ανάμεσα στο πως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Κάρλος Σλιμ έγιναν οι δύο πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο – έναν τίτλο που διεκδικεί και ο Γουόρεν Μπάφετ – απεικονίζει τις θεσμικές διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες. Η ιστορία της ανόδου του Μπιλ Γκέιτς και της Microsoft είναι πασίγνωστη, όμως το κύρος του Γκέιτς ως του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο και ιδρυτή μιας από τις πιο καινοτόμες τεχνολογικά εταιρείες δεν εμπόδισε το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ να καταθέσει αγωγές εναντίον της Microsoft με το αιτιολογικό ότι η εταιρεία είχε καταχραστεί την μονοπωλιακή ισχύ της...
Στο Μεξικό ο Κάρλος Σλιμ δεν έγινε πλούσιος επειδή καινοτόμησε. Αρχικά, διακρίθηκε σε χρηματιστηριακές συναλλαγές και αγοράζοντας μη κερδοφόρες εταιρείες, τις οποίες αναδιοργάνωνε. Το πιο σημαντικό επίτευγμά του ήταν η απόκτηση της Telmex, της εταιρείας που είχε το μονοπώλιο στις τηλεπικοινωνίες του Μεξικού και ιδιωτικοποιήθηκε το 1990 από τον πρόεδρο Κάρλος Σαλίνας... Αντί να καταβάλει αμέσως το αντίτιμο για τις μετοχές, ο Σλιμ κατάφερε να καθυστερήσει την αποπληρωμή και, τελικά, να χρησιμοποιήσει τα μερίσματα των μετοχών της Telmex προκειμένου να πληρώσει για την απόκτησή τους. Το μέχρι πρότινος κρατικό μονοπώλιο έγινε μονοπώλιο του Σλιμ και ήταν εξαιρετικά κερδοφόρο." σελ. 53


"Οι οικονομικοί θεσμοί που έκαναν πλούσιο τον Κάρλος Σλιμ είναι πολύ διαφορετικοί από αυτούς των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν είστε Μεξικανός επιχειρηματίας, τα εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα θα παίξουν καθοριστικό ρόλο σε κάθε στάδιο της σταδιοδρομία σας. Στα εμπόδια αυτά συμπεριλαμβάνονται οι ακριβές άδειες που θα πρέπει να αποκτήσετε, η γραφειοκρατία που θα πρέπει να υπερκεράσετε, οι πολιτική και οι κρατικοί αξιωματούχοι που θα σας παρεμβάλουν προσκόμματα και η δυσκολία να χρηματοδοτηθείτε από ένα χρηματοπιστωτικό τομέα ο οποίος διαπλέκεται με τους κρατικούς αξιωματούχους και τους ανταγωνιστές σας. Τα εμπόδια αυτά είτε είναι ανυπέρβλητα  και σας εμποδίζουν να έχετε πρόσβαση σε κερδοφόρους τομείς της οικονομίας είτε είναι ο καλύτερος σύμμαχός σας και εμποδίζουν τους ανταγωνιστές σας. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο εκδοχές είναι φυσικά ποιους γνωρίζεται και ποιους μπορείτε να επηρεάσετε - και, ασφαλώς , ποιους μπορείτε να δωροδοκήσετε." σελ. 54

Βενεζουέλα, Περού,

στο παρόν: δημοκρατίες με δυνητικά εκμεταλλευτικούς (extractive - κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

χωρίς περιορισμούς στην εξουσία

“... συνέβη στο Περού και τη Βενεζουέλα τη δεκαετία του 1990. Οι πρόεδροι Φουτζιμόρι και Τσάβες επικαλέστηκαν τη λαϊκή εντολή για να αναστείλουν τη λειτουργία των Κογκρέσων και να αναθεωρήσουν τα Συντάγματα των χωρών τους, αυξάνοντας τις εξουσίες της προεδρίας.” σελ. 346

“Στη Βενεζουέλα η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες απέλυε τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης από το δημόσιο τομέα, έκλεινε εφημερίδες που τα κύρια άρθρα τους την επέκριναν και δήμευε περιουσίες. Η ισχύς του Τσάβες ήταν πολύ μεγαλύτερη και υπέκειτο σε πολύ λιγότερους περιορισμούς απ' ότι η ισχύς του σερ Ρόμπερτ Γουόλπολ στη Βρετανία της δεκαετίας του 1720, όταν δεν μπόρεσε να επιτύχει την καταδίκη του Τζον Χάντριτζ του νόμου περί “Μαύρων. Η αντιμετώπιση του Χάντριτζ θα ήταν πολύ χειρότερη στη σημερινή Βενεζουέλα.

Παρόλο που οι αναδυόμενες δημοκρατίες στη Λατινική Αμερική αντιτίθενται θεωρητικά στην εξουσία των ελίτ και παρόλο που παρέχουν δικαιώματα και προσφέρουν ευκαιρίες σε κάποια τμήματα της κοινωνίας που δεν συμπεριλαμβάνονται στις ελίτ, τα θεμέλιά τους βασίζονται σε (extractive) κλειστούς θεσμούς για δύο λόγους. Πρώτον, η μακροχρόνια διαιώνιση των ανισοτήτων σε ένα πλαίσιο (extractive) κλειστών θεσμών έχει ως συνέπεια οι πολίτες στις αναδυόμενες δημοκρατίες να ψηφίζουν πολιτικούς που προωθούν ακραίες πολιτικές...

Δεύτερον, εξαιτίας των βαθιά ριζωμένων (extractive) κλειστών θεσμών, οι ισχυροί άντρες, όπως ο Περόν ή ο Τσάβες, είναι μια πολύ πιο θελκτική επιλογή από ένα αποτελεσματικό πολιτικό σύστημα που θα ήταν ικανό να προσφέρει κοινωνικά επιθυμητές λύσεις. Ο Περόν, ο Τσάβες και οι δεκάδες άλλοι ισχυροί άντρες της Λατινικής Αμερικής δεν είναι παρά μια ακόμα όψη του σιδηρού νόμου της ολιγαρχίας και, όπως υποδηλώνει το όνομά του, οι ρίζες του σιδηρού αυτού νόμου βρίσκονται στα ελεγχόμενα από την ελίτ καθεστώτα.” σελ. 405

η δημοκρατία δεν εγγυάται την ύπαρξη πραγματικού πλουραλισμού.

“ Όπως έχουμε δει, η δημοκρατία δεν εγγυάται την ύπαρξη πλουραλισμού. Σε αντίθεση με την ανάπτυξη των πλουραλιστικών θεσμών στη Βραζιλία, η περίπτωση της Βενεζουέλας καταδεικνύει ότι όντως η δημοκρατία δεν ταυτίζεται με τον πλουραλισμό. Η Βενεζουέλα πραγματοποίησε τη μετάβαση στη δημοκρατία το 1958, όμως η μετάβαση αυτή δε συνοδεύτηκε από τον επιμερισμό της πολιτικής ισχύος στη βάση της κοινωνίας. Αντίθετα, καθώς οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, τα δίκτυα πατρωνίας και οι συγκρούσεις διαιωνίστηκαν στη Βενεζουέλα, οι πολίτες στήριξαν στις εκλογές έναν εν δυνάμει τύραννο, τον Ούγκο Τσάβες, κατά πάσα πιθανότητα επειδή θεωρούσαν ότι μόνο αυτός μπορούσε να εναντιωθεί στις ελίτ της Βενεζουέλας. Ως εκ τούτου, η Βενεζουέλα εξακολουθεί να βρίσκεται παγιδευμένη μέσα σε ένα πλέγμα (extractive) κλειστών θεσμών, ενώ η Βραζιλία έσπασε το καλούπι.” σελ. 477

Αργεντινή

μακρινό παρελθόν: απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς, Ίνκα

“Την εποχή της κατάκτησης της Αμερικής από τους Ισπανούς, η επαρχία Λα Ριόχα άνηκε στην αυτοκρατορία των Ίνκα και ήταν πυκνοκατοικημένη.” σελ. 404

παρελθόν αποικιοκρατία: απολυταρχία με εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

“Καθώς οι Ισπανοί δημιούργησαν τις encomiendas, στις οποίες εκτρέφονταν μουλάρια και παράγονταν τρόφιμα για τους μεταλλωρύχους του Ποτοσί, η επαρχία Λα Ριόχα είχε περισσότερα κοινά γνωρίσματα με το Περού και τη Βολιβία παρά με το Μπουένος Άιρες.” σελ. 404

πρόσφατο παρελθόν: ανεξαρτησία, απολυταρχία – δημοκρατία με δυνητικά εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

“... το 1930 πραγματοποιήθηκε το πρώτο στρατιωτικό πραξικόπημα. Έκτοτε και μέχρι το 1983, η Αργεντινή ταλαντευόταν ανάμεσα στη δημοκρατία και τις δικτατορίες, ενώ οι θεσμοί παρέμεναν (extractive) κλειστοί.” σελ. 403

χωρίς περιορισμούς στην εξουσία

“Μετά το “πακετάρισμα”, λοιπόν, του Περόν, έγινε κανόνας στην Αργεντινή, ο κάθε νέος πρόεδρος να επιλέγει τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Επομένως, έχασε την αυτοτέλειά του ένας πολιτικός θεσμός που θα μπορούσε να επιβάλλει μερικούς περιορισμούς στην εξουσία.” σελ. 348

πελατειακές σχέσεις, διαφθορά, διορισμοί στο δημόσιο

“Οι Περονιστές κέρδισαν τις εκλογές χάρη σε ένα κολοσσιαίο πολιτικό μηχανισμό, ο οποίος εξαγόραζε ψήφους, είχε δημιουργήσει ένα τεράστιο δίκτυο πελατειακών σχέσεων και ενεχόταν σε υποθέσεις διαφθοράς, όπως η υπογραφή κρατικών συμβάσεων και οι διορισμοί στο δημόσιο τομέα με αντάλλαγμα την πολιτική υποστήριξη. Κατά μία έννοια, το πολίτευμα της Αργεντινής ήταν δημοκρατικό, δεν ήταν όμως πλουραλιστικό. Η ισχύς ήταν συγκεντρωμένη στο Περονιστικό Κόμμα, το οποίο υπέκειτο σε ελάχιστους περιορισμούς, τουλάχιστον κατά τις περιόδους που ο στρατός του επέτρεπε να παραμείνει στην εξουσία. Όπως έχουμε δει , όταν το Ανώτατο δικαστήριο αμφισβητούσε μια πολιτική, υπονομευόταν η αυτοτέλειά του.

Την δεκαετία του 1940 ο Περόν είχε συνάψει μια πολιτική συμμαχία με το εργατικό κίνημα. Μετά την αποδυνάμωση του (εργατικού κινήματος) Περονιστικού Κόμματος από την στρατιωτική καταστολή της δεκαετίας του 1970 και του 1980, το κόμμα άρχισε να εξαγοράζει ψήφους. Τόσο οι οικονομικές πολιτικές όσο και οι οικονομικοί θεσμοί αποσκοπούσαν στην αύξηση των εισοδημάτων των υποστηρικτών του Περονιστικού Κόμματος, αντί να δημιουργούν ένα πλαίσιο ισότητας ευκαιριών.” σελ. 403

“In the 1940s, Perón had cultivated the labor movement as a political base. When it was weakened by military repression in the 1970s and ’80s, his party simply switched to buying votes from others instead. Economic policies and institutions were designed to deliver income to their supporters, not to create a level playing field.”

χωρίς περιορισμούς στην εξουσία

“Όταν τη δεκαετία του 1990 ο πρόεδρος Μένεμ θέλησε να θέσει ξανά υποψηφιότητα, αναθεώρησε το σύνταγμα, που μέχρι τότε δεν επέτρεπε περισσότερες από μία προεδρικές θητείες. Όπως αποδεικνύει το El Coralito, μολονότι η Αργεντινή διέθετε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, η κυβέρνηση αυτή δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να παραβιάσει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και να κατασχέσει τις καταθέσεις πολιτών. Οι πρόεδροι και οι πολιτικές ελίτ της Αργεντινής υπέκειντο σε ελάχιστους περιορισμούς και, ασφαλώς δεν υπέκειντο στους περιορισμούς του πλουραλισμού.” σελ. 404

στο παρόν: δημοκρατία με εκμεταλλευτικούς (extractive - κλειστούς) θεσμούς

“Μετά την ανεξαρτητοποίησή της, η Αργεντινή δοκιμάστηκε από τα ίδια θεσμικά προβλήματα που μάστιζαν τη Λατινική Αμερική. Παγιδεύτηκε σε έναν κύκλο που δεν ήταν ενάρετος, αλλά φαύλος. Ως εκ τούτου, οι όποιες θετικές εξελίξεις, όπως τα πρώτα βήματα προς την δημιουργία ενός Ανεξάρτητου Δικαστηρίου, δεν απέκτησαν ποτέ ερείσματα. Σε ένα πλαίσιο πλουραλιστικών θεσμών, καμία ομάδα δε θέλει ή δεν τολμάει να περιορίσει την ισχύ των άλλων ομάδων, επειδή φοβάται το ενδεχόμενο να αμφισβητηθεί και η δική της ισχύ. Ταυτόχρονα, ο ευρύς επιμερισμός της ισχύος δυσχεραίνει τον περιορισμό της. (?) Η ισχύς του Ανώτατου Δικαστηρίου απορρέει από την υποστήριξη ευρύτερων στρωμάτων της κοινωνίας, τα οποία είναι πρόθυμα να αντιδράσουν στις απόπειρες παραβίασης της ανεξαρτησίας τους. Αυτό ακριβώς συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι όμως στην Αργεντινή” σελ. 350

“With pluralism, no group wants or dares to overthrow the power of another, for fear that its own power will be subsequently challenged. At the same time, the broad distribution of power makes such an overthrow difficult. A Supreme Court can have power if it receives significant support from broad segments of society willing to push back attempts to vitiate the Court’s independence. That has been the case in the United States, but not Argentina.”

Το 2001 η κυβέρνηση της Αργεντινής κατάσχεσαι τα τρία τέταρτα των αποταμιεύσεων. El Coralito

“Στα τέλη του 2001 η Αργεντινή ήταν βυθισμένη σε μια μεγάλη οικονομική κρίση. Επί τρία χρόνια τα εισοδήματα μειώνονταν, η ανεργία αυξάνονταν, ενώ συσσωρευόταν ένα τεράστιο εξωτερικό χρέος. Οι πολιτικές που οδήγησαν στην κρίση είχαν υιοθετηθεί μετά το 1989 από την κυβέρνηση του Κάρλος Μένεμ προκειμένου να τιθασευτεί ο υπερπληθωρισμός και να σταθεροποιηθεί η οικονομία.” σελ. 401

“Την 1η Δεκεμβρίου (2001) 2011 η κυβέρνηση πάγωσε όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς, αρχικά για περίοδο ενενήντα ημερών...

... Οι Αργεντινοί ονόμασαν αυτή την κατάσταση El Corralito, το “μικρό μαντρί”: οι καταθέτες ήταν εγκλωβισμένοι σαν αγελάδες μέσα σ' ένα μαντρί, ανήμποροι να κάνουν το παραμικρό...

... η κυβέρνηση μετέτρεψε όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς που ήταν σε δολάρια σε τραπεζικούς λογαριασμούς που ήταν σε πέσο, αλλά στην παλιά ισοτιμία 1 προς 1. Κάποιος που οι αποταμιεύσεις του ήταν χίλια δολάρια βρέθηκε ξαφνικά να έχει μόνο διακόσια πενήντα δολάρια. Η κυβέρνηση είχε κατασχέσει τα τρία τέταρτα των αποταμιεύσεων.” σελ. 402

απουσία δημιουργικής καταστροφής και καινοτομίας

“Είναι αλήθεια ότι πριν από το 1914 η οικονομία της Αργεντινής μεγεθυνόταν επί μισό αιώνα, όμως επρόκειτο για μια κλασική περίπτωση οικονομικής μεγέθυνσης μέσα σε ένα πλαίσιο (extractive) κλειστών θεσμών. Την Αργεντινή κυβερνούσε μια μικρή ελίτ, η οποία είχε επενδύσει στα αγροτικά εξαγωγικά προϊόντα της χώρας. Η οικονομία μεγεθυνόταν χάρη στις εξαγωγές βοδινού κρέατος, δερμάτων και δημητριακών σε μια περίοδο έξαρσης των παγκόσμιων τιμών αυτών των εμπορευμάτων. Όπως σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις οικονομικής μεγέθυνσης μέσα σε ένα πλαίσιο (extractive) κλειστών θεσμών, απουσίαζαν η δημιουργική καταστροφή και η καινοτομία, με συνέπεια η οικονομική μεγέθυνση να μην είναι βιώσιμη.” σελ. 402

οι προτιμήσεις της ενδοχώρας

“Ενώ, λοιπόν, η Αργεντινοί μοιάζει εκ πρώτης όψεως διαφορετική από το Περού ή την Βολιβία, στην πραγματικότητα οι διαφορές δεν είναι πολύ μεγάλες, με εξαίρεση το Μπουένος Άιρες. Η ενσωμάτωση των προτιμήσεων και των πολιτικών της ενδοχώρας στους θεσμούς είναι ο λόγος για τον οποίο η Αργεντινή ακολούθησε ένα θεσμικό μονοπάτι παρόμοιο με εκείνο των άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής, στις οποίες υπάρχουν (extractive) κλειστοί θεσμοί.

Η περιορισμένη έκταση των (inclusive) ανοιχτών πολιτικών ή οικονομικών θεσμών, παρά τη διεξαγωγή εκλογών, είναι ένα τυπικό γνώρισμα της Λατινικής Αμερικής.” σελ. 404

Γουατεμάλα

πρόσφατο παρελθόν: ανεξαρτησία, απολυταρχία – δημοκρατία με δυνητικά εκμεταλλευτικούς (extractive – κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

διάρθρωση θεσμών

“Στη Γουατεμάλα και στις περισσότερες χώρες της κεντρικής Αμερικής, ο φαύλος κύκλος έχει μια πιο απλή, πιο απροκάλυπτη μορφή: αυτοί που κατέχουν την οικονομική και πολιτική ισχύ διαρθρώνουν τους θεσμούς με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια της εξουσίας τους. Αυτού του είδους ο φαύλος κύκλος οδηγεί στην διαιώνιση των (extractive) κλειστών θεσμών και των ίδιων των ελίτ, αλλά και στη διαιώνιση της υπανάπτυξης.” σελ 364

“Όπως είχε συμβεί και στο Μεξικό, η ανεξαρτησία της Γουατεμάλας προήλθε από ένα πραξικόπημα που πραγματοποίησε η προϋπάρχουσα τοπική ελίτ, η οποία διαιώνισε τους (extractive) κλειστούς οικονομικούς θεσμούς από τους οποίους είχε επωφεληθεί τόσο πολύ.” σελ. 365

“Η repartimiento, μια μορφή καταναγκαστικής εργασίας, δεν καταργήθηκε μετά την ανεξαρτητοποίηση της Γουατεμάλας... Πολλοί εργάτες χρωστούσαν στους εργοδότες τους, ενώ ένας εργάτης που ήταν οφειλέτης δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τη θέση εργασίας του χωρίς την άδεια του εργοδότη του” σελ. 367

Κολομβία

στο παρόν: δημοκρατία με δυνητικά εκμεταλλευτικούς (extractive - κλειστούς) πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς

δημοκρατία και παραστρατιωτικές οργανώσεις

“Τα τελευταία πενήντα χρόνια οι ξένες κυβερνήσεις και οι περισσότεροι πολιτικοί επιστήμονες θεωρούν ότι η Κολομβία έχει δημοκρατικό πολίτευμα.” σελ. 395

“Κατά πάσα πιθανότητα, το ένα τρίτο των βουλευτών και των γερουσιαστών εκλέχτηκαν το 2002 χάρη στην υποστήριξη παραστρατιωτικών οργανώσεων” σελ 397