διαλέξτε ιδεώδες: ασφάλεια ή ελευθερία, "ο δρόμος προς την δουλεία" Hayek, by dimitris

Ο Frieddrich A. Hayek ήταν ένας επιστήμονας οικονομολόγος και πολιτικός φιλόσοφος. Στο εξωτερικό θεωρείται κορυφαίος, αλλά στην Ελλάδα το όνομά του προκαλεί απέχθεια στους μαρξιστές και στους φασίστες. Ο Frieddrich, είχε την τύχη να είναι παρατηρητής στην άνοδο του Ναζισμού στην Γερμανία και να βρίσκεται στην μεταπολεμική Αγγλία, όπου το ιδεώδες του σοσιαλιστικού κράτους κυριαρχούσε την εποχή εκείνη.

Το 1944 έγραψε το βιβλίο: "ο δρόμος προς την δουλεία" Frieddrich A. Hayek,

Το βιβλίο το αφιέρωσε στους σοσιαλιστές όλων των κομμάτων, και φυσικά θα πρεπε να διαβαστεί από οποιονδήποτε, θα ήθελε να ονειρευτεί μια καλύτερη κοινωνία όπως οι καθαροί (όχι τα λαμόγια) Έλληνες αριστεροί.

Θα σας πρότεινα να διαβάσετε με προσοχή το βιβλίο, σαν να γράφτηκε, και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη του 2014.

Σε αυτό το σημείωμα θα προσπαθήσω να γράψω τι κατάλαβα από ένα μόνο κεφάλαιο με τον τίτλο "Ασφάλεια και Ελευθερία", σε εισαγωγικά παραθέτω αποσπάσματα από το βιβλίο "ο δρόμος προς την δουλεία" Frieddrich A. Hayek, στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

ορισμοί

Ο Hayek, ορίζει δύο είδη ασφάλειας:

1. Την περιορισμένη ασφάλεια, που μπορεί να επιτευχθεί για όλους,

(α) Η ασφάλεια από βαριά υλική στέρηση, η βεβαιότητα κάποιων ελάχιστων εγγυημένων μέσων συντήρησης για όλους,

η ασφάλεια ενός ελάχιστου εισοδήματος, που μπορεί να παρασχεθεί σε όλους πέρα από το σύστημα αγοράς (και ως συμπλήρωμά του),

αυτή η ασφάλεια μπορεί να είναι εγγυημένη για όλους, χωρίς να μπαίνει σε κίνδυνο η γενική ελευθερία, (ερώτημα τίθεται μόνο για το ακριβές επίπεδο διασφάλισης),

δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα ελάχιστο διατροφής, στέγης και ένδυσης μπορεί να διασφαλιστεί για όλους.

(β) το κράτος να βοηθά τα άτομα στην αντιμετώπιση των κοινών απροσδιόριστων, κινδύνων της ζωής απέναντι στους οποίους, λίγα άτομα μπορούν να πάρουν επαρκείς προφυλάξεις.

να βοηθά το κράτος στην οργάνωση ενός ανεπτυγμένου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

ασφάλεια μέσω της παροχής αρωγής από το κράτος στα θύματα των "θεομηνιών" όπως οι σεισμοί και οι πλημμύρες.

Όπου η κοινοτική δράση μπορεί να απαλύνει συμφορές απέναντι στις οποίες το άτομο δεν μπορεί να προσπαθήσει, ούτε να προφυλαχτεί ούτε να προλάβει τις συνέπειες, μια τέτοια κοινοτική δράση πρέπει να αναλαμβάνεται.

(γ) το ύψιστα σημαντικό πρόβλημα της αντιμετώπισης των γενικών μεταπτώσεων της οικονομικής δραστηριότητας και των επαναλαμβανόμενων κυμάτων ανεργίας σε μεγάλη κλίμακα που τις συνοδεύουν. Η λύση του απαιτεί πολύ σχεδιασμό με την καλή έννοια, δεν απαιτεί αυτό το είδος σχεδιασμού που πρέπει να αντικαταστήσει την αγορά. Πολλοί οικονομολόγοι ελπίζουν ότι το ύστατο γιατρικό είναι στο πεδίο της νομισματικής πολιτικής. Άλλοι οικονομολόγοι πιστεύουν στον επιδέξιο συγχρονισμό δημοσίων έργων που αναλαμβάνονται σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Πειραματιζόμενοι προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να προσέχουμε πολύ ώστε να μη κάνουμε όλη την οικονομική δραστηριότητα να εξαρτάται από τον όγκο των κυβερνητικών δαπανών.

2. την απόλυτη ασφάλεια, που σε μία ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να επιτευχθεί για όλους, και που δεν πρέπει να δίνεται σαν προνόμιο (παρεκτός σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις όπου η πλήρη ανεξαρτησία έχει καθοριστική σημασία).

Η ασφάλεια ενός δεδομένου βιοτικού επιπέδου, η της σχετικής θέσης που απολαμβάνει ένα πρόσωπο ή μια ομάδα σε σύγκριση με τους άλλους,

η ασφάλεια του ιδιαίτερου εισοδήματος (που θεωρεί ότι αξίζει κάποιος) που μπορεί να παρασχεθεί μόνο σε κάποιους και μόνο ελέγχοντας ή καταργώντας την αγορά.

Η ύπουλη επίπτωση της απόλυτης ασφάλειας στην ελευθερία

Ο σχεδιασμός για την ασφάλεια που έχει ύπουλη επίπτωση στην ελευθερία, είναι αυτός που προορίζεται να προστατέψει άτομα και ομάδες από μειώσεις του εισοδήματός τους, (που αν και άδικες, συμβαίνουν καθημερινά σε μια ανταγωνιστική κοινωνία) από απώλειες που φέρνουν βαριές κακουχίες, που δεν έχουν ηθική δικαιολόγηση, αλλά είναι αδιαχώριστες από το ανταγωνιστικό σύστημα.

Αυτό το αίτημα για ασφάλεια είναι μια άλλη μορφή του αιτήματος για δίκαιη αμοιβή ανάλογη με την υποκειμενική αξία και όχι με τα αντικειμενικά αποτελέσματα των προσπαθειών κάποιου.

αντιστοιχία αμοιβής με χρησιμότητα για τα άλλα μέλη της κοινωνίας.

Η ασφάλεια (ή η δικαιοσύνη) ενός δεδομένου βιοτικού επιπέδου (εισοδήματος) μοιάζει ασύμβατο με την ελευθερία να διαλέγει κάνεις την απασχόλησή του.

Σε οποιοδήποτε σύστημα, που βασίζεται στην επιλογή των ίδιων των ανθρώπων για την κατανομή τους στους διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, είναι απαραίτητο η αμοιβή σε αυτούς τους κλάδους να αντιστοιχεί στην χρησιμότητα τους για τα άλλα μέλη της κοινωνίας, έστω και αν αυτή δεν έχει σχέση με την υποκειμενική αξία.

Δημιουργική καταστροφή

Σε πολλές περιπτώσεις η χρησιμότητα κάποιου επαγγέλματος ή ειδικής δεξιότητας αλλάζει από περιστάσεις που δεν μπορούν να προβλεφθούν. Είναι γνωστές περιπτώσεις καταρτισμένων ανθρώπων που με κόπο έμαθαν μια τέχνη, που έχασε την αξία της από μια εφεύρεση που ωφελεί σημαντικά την υπόλοιπη κοινωνία. Σε μερικές περιπτώσεις επλήγησαν ταυτόχρονα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Σίγουρα προσβάλει το περί δικαίου αίσθημα το ενδεχόμενο να υποστεί κάποιος μεγάλη μείωση του εισοδήματός του και πικρή ματαίωση των προσδοκιών του χωρίς δική του υπαιτιότητα και παρά την σκληρή δουλειά του και τα εξαιρετικά προσόντα του. Τέτοια αιτήματα βρίσκουν συμπάθεια στον πολύ κόσμο και οι κυβερνήσεις αναλαμβάνουν όχι απλώς να προστατεύουν τους απειλούμενους ανθρώπους από βαριές κακουχίες και φτώχεια, αλλά και για να διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να εισπράττουν το προηγούμενο εισόδημά τους προφυλαγμένοι από διακυμάνσεις της αγοράς.
Παρόλα τα παραπάνω, αν πρόκειται να επιτραπεί το να επιλέγει κανείς το επάγγελμά του, δεν μπορεί να δοθεί σε όλους η βεβαιότητα ενός δεδομένου εισοδήματος.


Η απόλυτη ασφάλεια προνόμιο σε βάρος των άλλων

Αν η βεβαιότητα ενός δεδομένου εισοδήματος παρέχεται σε κάποιους, γίνεται προνόμιο σε βάρος των άλλων, των οποίων η ασφάλεια αναγκαστικά μειώνεται εξαιτίας αυτού.

Η ασυμβατότητα της απόλυτης ασφάλειας με την ελευθερία της επιλογής απασχόλησης,

Εύκολα αποδεικνύεται ότι η ασφάλεια ενός σταθερού εισοδήματος μπορεί να παρασχεθεί σε όλους μόνο με την κατάργηση κάθε ελευθερίας στην επιλογή επαγγέλματος.
Μια γενική εγγύηση των νόμιμων προσδοκιών θεωρείται το ιδεώδες αλλά δεν είναι κάτι που επιχειρείται στα σοβαρά από τις κυβερνήσεις.
Αυτό που γίνεται συνέχεια, είναι η ασφάλεια ενός δεδομένου εισοδήματος να χορηγείται κατά περίπτωση, στη μια και στην άλλη ομάδα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς η ανασφάλεια όσων μένουν απέξω.
Η αξία που δίνεται στο προνόμιο της ασφάλειας ενός δεδομένου εισοδήματος συνεχώς αυξάνεται, η ζήτηση γιαυτό γίνεται όλο και πιο επιτακτική, μέχρι που στο τέλος κανένα τίμημα δεν φαντάζει υπερβολικά ψηλό, ούτε το τίμημα της ελευθερίας.
Αν προστατευτούν εκείνοι που η χρησιμότητα τους μειώνεται από περιστάσεις που δεν θα μπορούσαν ούτε να προβλέψουν ούτε να ελέγξουν, και αν εμποδίζονταν να βγάλουν ένα κέρδος που δεν αξίζουν, εκείνοι που η χρησιμότητά τους αυξάνεται από περιστάσεις που δεν θα μπορούσαν ούτε να προβλέψουν ούτε να ελέγξουν, τότε η αμοιβή θα έπαυε να έχει οποιαδήποτε σχέση με την πραγματική χρησιμότητα.
Η αμοιβή θα εξαρτιόταν από τις απόψεις που είχε κάποια αρχή και οι αποφάσεις θα ήταν σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετες και με αποτέλεσμα, άνθρωποι που κάνουν την ίδια δουλειά να παίρνουν διαφορετική αμοιβή.
Αν όμως οι αλλαγές στον καταμερισμό των ανθρώπων στις διάφορες απασχολήσεις, δεν μπορούν να προκληθούν με χρηματικές “ανταμοιβές” και “ποινές” (που δεν συνδέονται με την υποκειμενική αξία), πρέπει να προέλθουν με άμεσες εντολές.
Όταν το εισόδημα κάποιου είναι εγγυημένο, δεν μπορεί να του επιτραπεί να επιλέξει αν θα μείνει στην δουλειά του, η να διαλέξει μια άλλη δουλειά, αφού δεν είναι εκείνος που βγάζει κέρδος ή υφίσταται τις απώλειες της μετακίνησης του, η επιλογή πρέπει να γίνει για λογαριασμό του, από αυτούς που ελέγχουν την κατανομή του διαθέσιμου εισοδήματος.

πως είναι ο πραγματικός κόσμος

Στον κόσμο ως έχει οι άνθρωποι δεν είναι πιθανό να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν για μεγάλα διαστήματα, εκτός αν εμπλέκονται άμεσα τα δικά τους συμφέροντα. Για τους περισσότερους ανθρώπους χρειάζεται μια εξωτερική πίεση για να βάλουν τα δυνατά τους.
Ο κεντρικός σχεδιασμός ενός ολόκληρου έθνους “εγείρει προβλήματα πειθαρχίας που είναι δύσκολο να λυθούν”, αναφέρει ένας αμερικάνος μηχανικός με μεγάλη εμπειρία στον κρατικό σχεδιασμό.
“Για να κάνεις δουλειά μηχανικού, πρέπει να περιβάλλει την εργασία σου μια συγκριτικά μεγάλη επικράτεια μη σχεδιασμένης οικονομικής δράσης. Πρέπει να υπάρχει μια περιοχή από την οποία θα αντλούνται εργαζόμενοι, και όταν ένας εργαζόμενος απολύεται, θα πρέπει να εξαφανίζεται από την δουλειά και το μισθολόγιο. Ελλείψει ενός τέτοιου ελεύθερου αποθέματος, δεν μπορεί να διατηρηθεί η πειθαρχία χωρίς σωματική τιμωρία, όπως στην εργασία των σκλάβων.” σελ.212


ο “εμπορικός” και ο “στρατιωτικός” τύπος κοινωνίας


Η θεμελιώδης σύγκρουση ανάμεσα σε δυο τύπους κοινωνικής οργάνωσης είναι ο εμπορικός και ο στρατιωτικός τύπος κοινωνίας (προσεγγιστικά οι όροι).
Είτε και η επιλογή και το ρίσκο παραμένουν στο άτομο (εμπορικός) είτε το άτομο απαλλάσσεται και από τα δύο (στρατιωτικός)
Ο στρατός είναι το μόνο σύστημα στο οποίο το άτομο μπορεί να έχει πλήρη οικονομική ασφάλεια, και μέσω της επέκτασής του στο σύνολο της κοινωνίας αυτή μπορεί να επιτευχθεί για όλα τα μέλη της. Ωστόσο, η ασφάλεια αυτή είναι αδιαχώριστη από τους περιορισμούς της ελευθερίας και την ιεραρχική τάξη της στρατιωτικής ζωής.
“εκείνοι που είναι πρόθυμοι να εκχωρήσουν την ελευθερία τους έναντι της ασφάλειας απαιτούσαν ανέκαθεν, αφού εκχωρούν οι ίδιοι όλη την ελευθερία τους, να την εκχωρήσουν με το ζόρι και όσοι δεν θέλουν να το κάνουν” σελ.215
“Όσο μόνο ένα μέρος της κοινωνίας είναι οργανωμένο στρατιωτικά, η ανελευθερία των μελών της στρατιωτικής οργάνωσης μετριάζεται από το γεγονός ότι υπάρχει ακόμα μια ελεύθερη σφαίρα στην οποία μπορούν να μετακινηθούν, αν οι περιορισμοί γίνουν υπερβολικά οχληροί.” σελ.215
Αν θέλουμε να πάρουμε μια ιδέα πως θα ήταν η κοινωνία αν οργανωνόταν σαν ένα μεγάλο εργοστάσιο σύμφωνα με το ιδεώδες των σοσιαλιστών πρέπει να δούμε την αρχαία Σπάρτη ή την Γερμανία (πριν το πόλεμο).
“Σε μια κοινωνία συνηθισμένη στην ελευθερία, είναι απίθανο πολλοί άνθρωποι να δεχτούν συνειδητά να αγοράσουν ασφάλεια με τέτοιο τίμημα.
Μολοντούτο, όμως, οι πολιτικές που ακολουθούνται σήμερα παντού, και οι οποίες δίνουν το προνόμιο της ασφάλειας πότε στη μια και πότε στην άλλη ομάδα, δημιουργούν γοργά τις συνθήκες στις οποίες η επιδίωξη της ασφάλειας τείνει να γίνει ισχυρότερη από την αγάπη για την ελευθερία.
Ο λόγος γι' αυτό είναι ότι με κάθε παραχώρηση απόλυτης ασφάλειας σε μια ομάδα, η ανασφάλεια των υπολοίπων μοιραία αυξάνεται. Αν εγγυάσαι σε κάποιον ένα σταθερό κομμάτι από μια μεταβλητή πίτα, το μερίδιο που απομένει για τους υπόλοιπους αναγκαστικά θα κυμαίνεται αναλογικά περισσότερο από το μέγεθος του συνόλου.
Και το ουσιώδες στοιχείο ασφάλειας που προσφέρει το ανταγωνιστικό σύστημα, η μεγάλη ποικιλία ευκαιριών, μειώνεται ολοένα περισσότερο.” σελ. 216


τα περιοριστικά μέτρα και η ανεργία

Στο σύστημα της αγοράς η απόλυτη ασφάλεια μπορεί να παραχωρηθεί σε συγκεκριμένες ομάδες, με περιοριστικά μέτρα.
Ο “έλεγχος” (ο περιορισμός της παραγωγής έτσι ώστε οι τιμές να εξασφαλίζουν ¨επαρκή” απόδοση), είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούν οι παραγωγοί σε μια οικονομία της αγοράς να έχουν ένα εγγυημένο εισόδημα. Αυτό όμως περιλαμβάνει κατ' ανάγκη μια μείωση των ευκαιριών που παρέχονται στους άλλους.
“Αν ο παραγωγός, είτε είναι επιχειρηματίας είτε εργαζόμενος προστατεύεται από την μειοδοσία ξένων, αυτό σημαίνει ότι άλλοι που είναι σε χειρότερη θέση, αποκλείονται από την συμμετοχή στη σχετικά μεγαλύτερη ευημερία των ελεγχόμενων κλάδων.
Κάθε περιστολή της ελευθερίας εισόδου σε έναν επαγγελματικό κλάδο μειώνει την ασφάλεια όλων όσοι βρίσκονται έξω από αυτόν.” σελ. 216
Όταν αυξάνεται ο αριθμός εκείνων των οποίων το εισόδημα διασφαλίζεται, οι εναλλακτικές δυνατότητες για αυτούς υφίστανται απώλεια εισοδήματος περιορίζονται. Το περιθώριο να αποφύγουν μια μοιραία μείωση του εισοδήματός αυτοί που επηρεάζονται αρνητικά από οποιαδήποτε αλλαγή, μειώνεται αντίστοιχα της αύξησης του αριθμού των ατόμων με διασφαλισμένο εισόδημα.
Αν σε κάθε κλάδο που βελτιώνονται οι συνθήκες, επιτρέπεται στα μέλη να αποκλείουν άλλους, όσοι βρίσκονται σε κλάδους που η ζήτηση έχει πέσει δεν έχουν πουθενά να πάνε, και κάθε αλλαγή γίνεται αιτία μεγάλης ανεργίας.
Η αύξηση της ανεργίας (και η ανασφάλεια για μεγάλες μερίδες του πληθυσμού) είναι συνέπεια της επιδίωξης ασφάλειας με περιοριστικά μέτρα.
“Η απόλυτη απελπισία της θέσης εκείνων που, σε μια κοινωνία η οποία έχει γίνει έτσι άκαμπτη, αφήνονται έξω από την εμβέλεια των προστατευμένων κλάδων, και το μέγεθος του χάσματος που τους χωρίζει από τους τυχερούς κατόχους δουλειών, ..., μπορεί να εκτιμηθεί μόνο από όσους την έχουν βιώσει” σελ. 217


η αγριότερη εκμετάλλευση, (δεν είναι διακριτή στην Ελλάδα)

“... αντί για τις τιμές, τους μισθούς και τα ατομικά εισοδήματα, αυτά που υφίστανται σήμερα βίαιες μεταπτώσεις είναι η απασχόληση και η παραγωγή. Δεν έχει υπάρξει ποτέ χειρότερη και αγριότερη εκμετάλλευση μιας τάξης από μια άλλη από την εκμετάλλευση των ασθενέστερων ή λιγότερο τυχερών μελών μιας ομάδας παραγωγών από τους βολεμένους – μια εκμετάλλευση που έχει γίνει εφικτή με τη “ρύθμιση” του ανταγωνισμού.” σελ. 218


Τα ιδεώδη και οι κοινωνικές αξίες: ασφάλεια ή ανεξαρτησία;

“Λίγα συνθήματα έχουν κάνει τόσο μεγάλο κακό όσο το ιδεώδες μιας “σταθεροποίησης” συγκεκριμένων τιμών (ή μισθών), το οποίο, ενώ διασφαλίζει το εισόδημα κάποιων, κάνει την θέση των υπολοίπων ολοένα πιο επισφαλή.” σελ. 218
“Έτσι, όσο περισσότερο προσπαθούμε να παράσχουμε πλήρη ασφάλεια παρεμβαίνοντας στο σύστημα της αγοράς, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ανασφάλεια και ακόμα χειρότερα, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η αντίθεση ανάμεσα στην ασφάλεια εκείνων στους οποίους παραχωρείται ως προνόμιο και την αυξανόμενη ανασφάλεια των μη προνομιούχων.
Και όσο περισσότερο η ασφάλεια γίνεται προνόμιο, και όσο μεγαλύτερος γίνεται ο κίνδυνος για εκείνους που αποκλείονται από αυτή, τόσο πιο περίβλεπτη θα θεωρείται.
Καθώς αυξάνεται ο αριθμός των προνομιούχων και η διαφορά ανάμεσα στην δική τους ασφάλεια και την ανασφάλεια των άλλων, αναδύεται σταδιακά ένα εντελώς νέο σύνολο κοινωνικών αξιών.” σελ. 218
Η γενική επιδίωξη της επίτευξης ασφάλειας με περιοριστικά μέτρα, την οποία ανέχεται ή και υποστηρίζει το κράτος, έχει επιφέρει με τον καιρό έναν σταδιακό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Επιπρόσθετα η σκόπιμη δυσφήμηση όλων των δραστηριοτήτων που εμπεριέχουν ρίσκο και η ηθική καταδίκη των ωφελημάτων του ρίσκου (που λίγοι μπορούν να τα αποκτήσουν, αλλά κάνουν να αξίζει τον κόπο να ρισκάρει κάποιος)
Η ασφαλής μισθωτή θέση, προτιμάται από τους νέους, από το ρίσκο της επιχειρηματικότητας.
“το πνεύμα της εμπορικής επιχειρηματικότητας παριστάνεται σαν ανυπόληπτο και η κερδοφορία σαν ανήθικη, όπου το να απασχολείς εκατό ανθρώπους θεωρείται εκμετάλλευση, αλλά το να διατάζεις εκατό θεωρείται τιμή” σελ. 219


η προπολεμική Γερμανία

Η αλλαγή στη δομή της κοινωνίας που επέφερε η επικράτηση του ιδεώδους της ασφάλειας έναντι αυτού της ανεξαρτησίας μπορεί να φανεί μέσα από μια σύγκριση της προπολεμικής Γερμανίας με την Αγγλία.
“Δεν ήταν τόσο ότι σχεδόν πάντα μεγαλύτερο μέρος του γερμανικού λαού απ' ότι ίσχυε σε άλλες χώρες ήταν οργανωμένο για πόλεμο, όσο ότι ο ίδιος τύπος οργάνωσης χρησιμοποιούνταν για τόσους άλλους σκοπούς ώστε να δίνει στη γερμανική κοινωνία τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.
Αυτό που έδινε στην κοινωνική δομή της Γερμανίας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ήταν ότι μεγαλύτερο μέρος της ζωής των πολιτών απ' ότι σε άλλες χώρες ήταν συνειδητά οργανωμένο άνωθεν, ότι τόσο μεγάλο μέρος των Γερμανών δεν θεωρούσαν εαυτούς ανεξάρτητους, αλλά διορισμένους υπαλλήλους. Όπως κόμπαζαν οι ίδιοι οι Γερμανοί, η χώρα τους ήταν επί μακρόν ένα Beamtenstaat, ένα “υπαλληλικό κράτος” στο οποίο, όχι μόνο στον στενό δημόσιο τομέα, αλλά σχεδόν σε όλες τις σφαίρες της ζωής, το εισόδημα και την κοινωνική θέση τα απένεμε και τα εγγυούταν κάποια αρχή.” σελ. 220
Το πνεύμα της ελευθερίας καταπνίγηκε σιγά σιγά στην Γερμανία, όπου το κύρος επιτυγχανόταν με το να γίνει κάποιος μισθωτός υπάλληλος του κράτους, όπου το να κάνει κάποιος το καθήκον που του είχε ανατεθεί θεωρείτο πιο επαινετό από το να διαλέγει μόνος του το πεδίο χρησιμότητας του, όπου όλες οι επιδιώξεις που δεν δίνουν αναγνωρισμένη θέση στην επίσημη ιεραρχία ή δικαίωμα σε πάγιο εισόδημα θεωρούνταν κατώτερες, ακόμα και κάπως ανέντιμες, είναι υπερβολή να περιμένουμε ότι θα εξακολουθήσουν πολλοί να προτιμούν την ελευθερία από την ασφάλεια.
“Σε αυτό το κράτος, δεν είναι άξιον απορίας ότι ολοένα περισσότεροι άνθρωποι καταλήγουν να αισθάνονται πως χωρίς οικονομική ασφάλεια η ελευθερία “δεν έχει αξία”, και ότι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν την ελευθερία τους για την ασφάλεια.” σελ. 221
“Μια ορισμένη (περιορισμένη) ασφάλεια είναι απαραίτητη για τη διαφύλαξη της ελευθερίας, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να δεχτούν το ρίσκο που εμπεριέχει αναπόφευκτα η ελευθερία μόνο όσο το ρίσκο δεν είναι υπερβολικά μεγάλο. Ενώ όμως δεν πρέπει ποτέ να χάνουμε από τα μάτια μας αυτή την αλήθεια, τίποτα δεν είναι πιο μοιραίο από την σημερινή τάση των πνευματικών ηγετών να εκθειάζουν την ασφάλεια σε βάρος της ελευθερίας.
Είναι επιτακτικό να μάθουμε ξανά να βλέπουμε κατάματα το γεγονός ότι μπορούμε να έχουμε ελευθερία μόνο με κάποιο τίμημα, καθώς και ότι, σαν άτομα, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε βαριές υλικές θυσίες για να διατηρήσουμε την ελευθερία μας.
Αν θέλουμε να το κρατήσουμε αυτό, πρέπει να ξαναβρούμε την πεποίθηση στην οποία βασίστηκε η πρωτοκαθεδρία της ελευθερίας στις αγγλοσαξονικές χώρες, και την οποία ο Βενιαμίν Φραγκλίνος διατύπωσε με μια φράση που ισχύει και σήμερα, στη ζωή μας τόσο ως ατόμων όσο και ως εθνών: “Όσοι αφήνουν την ουσιαστική ελευθερία για να αγοράσουν λίγη προσωρινή ασφάλεια δεν αξίζουν ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια”.



Ερώτηση για Έλληνες αριστερούς, παρακαλώ απαντήστε στον εαυτό σας

1 παρακαλώ μελετήστε το κεφάλαιο 9 με τίτλο “ασφάλεια και ελευθερία” από το βιβλίο “ο δρόμος προς την δουλεία” του Friedrich von Hayek εκδόσεις Παπαδόπουλος.

2 σημειώστε το προσωπικό σας ιδεώδες: ασφάλεια ή ελευθερία

3 σημειώστε την απασχόλησή σας και την ασφάλεια που αυτή σας παρέχει: απόλυτη ή περιορισμένη

4 Συμφωνείται ή διαφωνείτε με την πρόταση ότι <η ασφάλεια ενός σταθερού εισοδήματος μπορεί να παρασχεθεί σε όλους μόνο με την κατάργηση κάθε ελευθερίας στην επιλογή επαγγέλματος>. Ανατρέξετε σε ιστορικά παραδείγματα για να τεκμηριώσετε την επιλογή σας.

5 Συμφωνείται ή διαφωνείτε με τις προτάσεις: <Αν η βεβαιότητα ενός δεδομένου εισοδήματος παρέχεται σε κάποιους, γίνεται προνόμιο σε βάρος των άλλων, των οποίων η ασφάλεια αναγκαστικά μειώνεται εξαιτίας αυτού.>
<Η αύξηση της ανεργίας (και η ανασφάλεια για μεγάλες μερίδες του πληθυσμού) είναι συνέπεια της επιδίωξης ασφάλειας με περιοριστικά μέτρα.>


6 Θεωρείται αστοχία του Hayek το γεγονός ότι η μεταπολιτευτική Ελλάδα, πριν την κρίση, μπόρεσε και έφτασε την απόλυτη ασφάλεια για ένα μέρος του πληθυσμού, χωρίς να την ανταλλάξει, αυτό το μέρος, με μείωση της ελευθερίας, ή το επίτευγμα στηρίχτηκε σε εξωτερικούς πόρους που μόλις αυτοί σταμάτησαν, την ασφάλεια και την ελευθερία των γονιών καλούνται να την πληρώσουν τα παιδιά τους;